بالغ بر ۸۰درصد از نهشته‌های طلای تجاری دنیا، در یک چشم‌به‌هم‌زدن حاصل می‌شوند. زمین‌شناساناخیراً به کمک یک مدل تازه نشان داده‌اند که زمین‌لرزه‌های کوه‌ساز اعماق زمین، سنگ‌ها را با چنان سرعتی ازهم می‌گسلند که سیالات پرفشار لابلای‌شان درآن واحد بخار می‌شود و آنچه برجامی‌ماند، ته‌مانده‌های غنی از کانی‌هایی نظیر طلاست.
زمین‌شناسان، مدت‌هاست که می‌دانند رگه‌های طلا باید از طریق جریان یافتن آبغنی از کانی درخلل و فرج سنگ‌هایی کهدر عمق ۵ تا ۳۰ کیلومتری زمین واقع شده‌اند ایجاد شده باشد. امااینکه مشخصاً طلا چگونه در این شکاف‌هاجمع آمده، سؤال بی‌جوابی بود.تغییرات فشار ناشی از زمین‌لرزه، مدت‌هاست که به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های دخیل در این پروسه لحاظ می‌شود؛ امااز آنجاکه چنین تغییراتی در سطوح نسبتاً محدودی رخ می‌دهند، تأثیر دقیق‌شان چندان مشخص نبود.
این شد که ریچارد هنلی (Richard Henley)، زمین‌شناس دانشگاه ملی استرالیا به اتفاق دایون وترلی (Dion Weatherley)، زمین شناس دانشگاه کوئینزلند، دست به بررسی تحرکات دخیل حین وقوع زمین‌لرزه زدندو متوجه شدند که تغییر فشارهای ناشی از این رخداد، فوق‌العاده بیشتر از آن چیزی‌ست که در ابتدا تصورش می‌رفت. طبق الگویی که از آن پس ارائه کردند، یک زمین‌لرزه می‌تواند با سرعتی نزدیک به سرعت صورت، سنگ‌ها را خرد کند.
فشار خردکننده
به‌گفته هنلی، سیالات پیرامونی سنگ، چندان سرعتی ندارند که بتوانند در آن واحد، این شکاف‌های ایجاد شده را پر کنند و لذا دریک چشم‌به‌هم‌زدن، فشار محیط از حدود ۳۰۰۰ اتمسفر، به چیزی در حدود یک اتمسفر افت می‌کند. در نتیجه سیالات پیرامون سنگ آناً بخار می‌شوند و هرکانی‌ای که با خود حمل می‌کرده‌اند را هم همانجا برجامی‌نهند. بعدها شاید جریان مجدد سیالات، این نهشته‌ها را باز حل کند؛ امانمونه‌های کمتر-انحلال‌پذیرش از قبیل طلا، دست‌نخورده می‌مانند و باتکرار چندباره این پروسه، برغنای طلا هم افزوده می‌شود.
وترلی در این‌باره می‌گوید: “ظرف مدت تنها چندصد هزارسال، می‌تواند مقادیر معتنابهی طلا رسوب کند” – که طبق معیارهای زمین‌شناختی، مدت‌زمان کوتاهی به شمار می‌رود. او می‌افزاید: “هر رخداد، کمی طلای بیشتر از خودش به جا می‌نهد.می‌توانید اصلاً آن را زیر میکروسکوپ ببینید؛ لایه‌های ریز از پس لایه‌ها ریز. همین‌طور ساخته می‌شود”.
طلای بازیافتی
به‌گفته جان مانتین (John Muntean)، زمین‌شناس دانشگاه نوادا، نتایج این بررسی، “بسیارموثق‌اند”. او می‌گوید پیوند زمین‌لرزه‌ها و نهشته‌های طلا، پیوند تازه‌ای نیست.“اما این خب مقاله میزان افت فشار را کمّیت بخشیده و آن را با سطح انحلال‌پذیری طلا و اینکه چرا افت فشار می‌تواند منجر به ته نشستن کل طلای نهفته در سیال هیدروترمال شود، ارتباط می‌دهد”.
امروزه رگه‌های طلایی واقع در اعماق زمین، حدود یک‌سوم نهشته‌های شناسایی‌شده‌ی این عنصر را به خود اختصاص می‌دهند. اکثرشان مستقیماً استخراج می‌شوند و برخی هم که دچار فرسایش می‌شوند، از رودخانه‌ها به دست می‌آیند. هنلی می‌گوید: “نمی‌توانید طلا را خراب کنید. دوباره بازیافت می‌شود”.
۴۵درصد از مابقی ذخیره طلای جهان، از حوزه‌ی «ویت‌واترسراند» آفریقای جنوبی تأمین می‌شود؛ جایی که قریببه ۲ میلیارد سال پیش، فرسایش تدریجی منطقه، رگه‌های پرطلای نهفته در بستر سنگکوارتز به‌جامانده از سلسله‌جبال باستانی این حوزه را رفته‌رفته عریان کرد.
همین پروسه،به تجمع طلا دررگه‌های مشابهی در عمق دست‌کم ۲ کیلومتری آتشفشان‌ها منجر می‌شوند؛ که همان ۱۰درصد باقیمانده ذخیره طلای زمین را هم شکل می‌دهند.
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
